Strona główna | Kontakt
Poprzedni
Następny
Aktualności
Nowelizacja Ustawy o spółdzielniach socjalnych
2018-01-15

Od 31 marca 2018 roku będzie obowiązywała nowelizacja ustawy o spółdzielniach socjalnych. Zmianie ulegną także zapisy Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zmiany w Ustawie komentują nasi eksperci ds. ekonomii społecznej, specjaliści działu prawnego Zbigniew Prałat i Marek Gruchalski.

To nie był prosty ani krótki proces. Prace nad zmianami trwały blisko osiem lat, a członkowie zespołu Stowarzyszenia angażowali się w nie na każdym etapie. Zbigniew Prałat, ekspert ds. ekonomii społecznej: „bardzo się cieszymy, że nasza praktyka w zakresie wspierania podmiotów ekonomii społecznej znalazła odzwierciedlenie w zapisach Ustawy. Szereg rozwiązań, które wprowadzi znowelizowana ustawa znacznie ułatwi funkcjonowanie spółdzielniom socjalnym. To m.in. poszerzenie katalogu osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i modyfikacje ułatwiające zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami”.
Ustawa z dnia 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 2494) wejdzie w życie 31 marca 2018 roku. Ustawa o zmianie ustawy dotyczy zapisów, które w podstawowej formie funkcjonują od dnia 27 kwietnia 2006 r.


Jakie są najważniejsze zmiany?
 
Warto zwrócić uwagę na art. 2, który zyska w zmienionej formie brzmienie:
„Spółdzielnia socjalna działa na rzecz:
1) społecznej reintegracji jej członków oraz pracowników spółdzielni socjalnej, będących osobami, o których mowa w art. 4 ust. 1, przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu,
2) zawodowej reintegracji jej członków oraz pracowników spółdzielni socjalnej, będących osobami, o których mowa w art. 4 ust. 1, przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy”.  Zmiana w postaci dodania kategorii – pracowników spółdzielni socjalnej  ma dużą wartość w procesie tworzenia i rozwoju przedsiębiorstwa.
Bardzo istotne jest również wskazanie, że wszystkie osoby wymienione w Art. 4 ust. 1, zatrudnione na zasadach, o których mowa w ust. 1 i 1a mogą mieć możliwość finansowania części wynagrodzenia z tytułu świadczeń jak np. ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe ze środków Funduszu Pracy. „Jest to jednoznacznie wskazane, że refundacja jest dla wszystkich osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (o których mowa w art. 4)” komentuje Zbigniew Prałat.

 
Założyć spółdzielnię socjalną mogą 3 osoby!
 
Jest to zasadnicza zmiana, ponieważ do tej pory ustawodawca przewidywał, że wymagana liczba osób, które mogą założyć spółdzielnię socjalną to 5.
Zbigniew Prałat: w Ustawie pojawia się jednak ważne zastrzeżenie -  spółdzielnia powołana do życia przez 3 osoby będzie musiała w ciągu 12 miesięcy przyjąć jako członków kolejne dwie osoby. Osoby te będą musiały być osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.Stąd też docelowo te spółdzielnie socjalne będą miały minimum 5 członków. Przepis ten ma celu ułatwienie funkcjonowania spółdzielni w pierwszym roku jej działalności.

3 nowe kategorie w katalogu osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
 
Do dotychczasowej listy osób dodano trzy nowe kategorie: opiekunów osób z niepełnosprawnościami, poszukujących pracy i osoby usamodzielniane, czyli opuszczające placówki opiekuńcze, rodziny zastępcze itp. pracy.

Art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych od 31 marca 2018 r. 

1) osoby bezrobotne, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.), 
2) osoby, o których mowa w art. 2 pkt 1a i 1b ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 225, z późn. zm.), 
3) osoby niepełnosprawne, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.), 
4) osoby do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadające status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 
5) osoby, o których mowa w art. 49 pkt 7 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
6) osoby poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu lub niewykonujące innej pracy zarobkowej,
7) osoby usamodzielniane, o których mowa w art. 140 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697, 1292 i 2217)
Zbigniew Prałat: to dobra wiadomość, zwłaszcza dla poszukujących pracy. Osoby te będą mogły założyć spółdzielnię socjalną, będą mogły też otrzymać dotację na utworzenie miejsca pracy. To duża szansa szczególnie dla młodych osób, np. studentów którzy w sytuacji będąc osobami poszukującymi pracy mogą zdobywać doświadczenie zawodowe w spółdzielniach socjalnych, które niejednokrotnie stanowią ciekawą alternatywę na rynku pracy.

Konsultacje z pracownikami

„Art. 7a. 1. W spółdzielniach socjalnych, których założycielami są osoby prawne lub w przypadku gdy liczba członków spółdzielni socjalnej jest mniejsza niż liczba pracowników niebędących członkami, zarząd jest obowiązany co najmniej raz w roku, nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego, przeprowadzić spotkanie konsultacyjne dotyczące informacji o działalności i sytuacji ekonomicznej spółdzielni oraz przewidywanych w tym zakresie kierunkach zmian.”.  
Dodatkowo ustawodawca wprowadza obowiązek, że spośród pracowników spółdzielni, niebędących członkami spółdzielni powinien zostać wyłoniony przedstawiciel, który uczestniczy i ma prawo głosu doradczego podczas walnego zgromadzenia spółdzielni. Szczegółowe wytyczne i zastrzeżenia znajdują się w Art. 7a ww. ustawy.
Marek Gruchalski: przepis ten daje większy wpływ pracownikom spółdzielni socjalnych na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. To szczególnie ważne, zwłaszcza w przypadku spółdzielni socjalnych tworzonych przez osoby prawne. Nie można zapomnieć, że jedną z ważnych zasad spółdzielczych jest demokratyczne zarządzanie. Dobrze, żeby każdy z pracowników był współodpowiedzialny za spółdzielnię, nie tylko na papierze.

Nadwyżka bilansowa

Art. 10 zyskuje nowe brzmienie
w art. 10: a) w ust. 1 pkt 1–3 otrzymują brzmienie:
„1) zwiększenie funduszu zasobowego – nie mniej niż 20%;
2) cele, o których mowa w art. 2 ust. 2 i 3 – nie mniej niż 30%;
3) fundusz wzajemnościowy.”,
*”Fundusz wzajemnościowy, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, jest tworzony przez spółdzielnię socjalną w przypadku utworzenia lub przystąpienia do konsorcjum spółdzielczego, o którym mowa w art. 15b, z przeznaczeniem na cele, o których mowa w art. 15b ust. 1.” (Art.10 ust. 3)

Konsorcja spółdzielni socjalnych

Zostały dodane art.15b i art. 15c, które usystematyzowały możliwość i zasady powoływania przez spółdzielnie socjalne konsorcjów.
„Art. 15b. 1. Spółdzielnie socjalne mogą tworzyć konsorcjum spółdzielcze w formie umowy w celu: 1) zwiększenia potencjału ekonomicznego i społecznego zrzeszonych spółdzielni socjalnych lub 2) wspólnego organizowania sieci produkcji, handlu lub usług, lub 3) organizowania wspólnej promocji działań spółdzielczych lub ekonomicznych, lub 4) promocji wspólnego znaku towarowego, o którym mowa w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 776). 2. Konsorcjum spółdzielcze może ubiegać się o udzielenie zamówienia na zasadzie wspólnego występowania w zamówieniach publicznych oraz zapytaniach ofertowych, do których nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych.”
Zbigniew Prałat: Konsorcja Jest to szczególnie istotne z punktu widzenia realizacji przez spółdzielnie zamówień publicznych, których podjęcie się może w formie konsorcjum okazać się łatwiejsze. Ustawodawca zawarł wytyczne odnośnie tego, kto i na jakich zasadach może tworzyć, dołączyć do konsorcjum.
 
Możliwość zwolnienia ze składek

Dodano także zupełnie nowy zapis:  „Art. 17a. Spółdzielnia socjalna, która przynależy do właściwego związku rewizyjnego, zwolniona jest ze składek określonych w art. 266 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze.” Ta zmiana, ma zastosowanie już od 1 stycznia 2018 roku!
Jak wskazuje Marek Gruchalski: związkiem właściwym dla spółdzielni socjalnych jest Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych.
 
Istotne zmiany dla osób z niepełnosprawnościami

Ustawa z 15 grudnia 2017 roku zmienia także ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Dodano zapis regulujący możliwość odbywania praktyk zawodowych przez osoby z niepełnosprawnościami w tym
w spółdzielniach socjalnych a także o możliwościach korzystania ze wsparcia finansowego.
Co to oznacza? Zbigniew Prałat: Zdecydowanie większe możliwości dla osób z niepełnosprawnościami. To bardzo atrakcyjna forma wchodzenia na rynek pracy umożliwiająca nabycie praktycznych umiejętności osobom, które do tej pory mogły mieć  z takimi formami wsparcia problem.

 
Obowiązek zmiany statutu!

„W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy spółdzielnie socjalne dostosują postanowienia swoich statutów do wymogów określonych w art. 10 ustawy zmienianej w art. 1
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.” Znaczy to, że do końca września 2018 roku zmian w statucie powinna dokonać każda spółdzielnia. Należy przy tym pamiętać, że zmiany w statucie można dokonać od dnia wejścia przepisów w życie, czyli od 31 marca 2018 roku!