Celem warsztatów było przedstawienie rozwiązań angielskich z zakresu społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych oraz społecznie odpowiedzialnej rewitalizacji. Gospodarze, Centre for Local Economics Strategies, zaplanowali szereg spotkań z przedstawicielami samorządu lokalnego (Salford City Counsil, Preston City Counsil, Greater Manchester Combined Authority), pracownikami naukowymi (University of Manchester, Manchester Business School) i przedsiębiorcami społecznymi, którzy przestawili swoje osiągnięcia w tym zakresie.

Najważniejszą zasadę można ująć tak: zamówienia publiczne są istotnym narzędziem budowania dobrobytu społeczności lokalnej. „Musicie odpowiedzieć sobie na pytanie - opowiadał dyrektor CLES, Neil MacInroy - dokąd trafiają pieniądze wydawane przez Was w ramach zamówień publicznych? Czy wracają do waszej społeczności? Co zrobić, żeby tak się stało?”.

Jednym ze sposobów jest funkcjonujące w obszarze metropolitarnym Greater Manchester dodatkowe specjalne kryterium oceny stosowane w zamówieniach publicznych. Tym kryterium jest wartość społeczna. Przedsiębiorcy przystępujący do konkursu ofert zobowiązani są zadeklarować, w jaki sposób zamierzają działać na rzecz danej społeczności lokalnej. Może to być zatrudnianie podwykonawców z miejscowości, w której realizować będą zamówienie, działania na rzecz ochrony środowiska, współpraca z organizacjami charytatywnymi czy zapewnienie godziwego, zapewniającego minimum egzystencji, wynagrodzenia pracownikom. Ważną rolę w tym procesie odgrywają tzw. instytucje „kotwiczące” – instytucje publiczne współpracujące ściśle z Urzędem Miasta w sprawie upowszechniania społecznych aspektów poszczególnych zamówień: szpitale, uniwersytety czy komendy policji. Istotne są też działania komunikacyjne, które mają zachęcać przedsiębiorców do dobrowolnego wdrażania w swój system funkcjonowania wartości społecznych. 

Z myślą o pomnażaniu dobrobytu lokalnej społeczności powinny być również prowadzone działania rewitalizacyjne. Warsztaty potwierdziły coraz bardziej powszechne, także u nas, przekonanie, że rewitalizacja nie może sprowadzać się wyłącznie do prac remontowo-budowlanych. Przedstawiciele gospodarzy, w tym m.in. burmistrz Salford Paul Dennet, wielokrotnie podkreślali, że rozwój gospodarczy i twarda infrastruktura nie są najważniejsze. Dobrym przykładem była wizyta w The Sharp Project, gdzie postindustrialna przestrzeń została wykorzystana do stworzenia inkubatora start-upów (w kontenerowcach morskich) dla przedsiębiorstw i przedsiębiorstw społecznych z branży IT.

Jak zgodnie przyznawali uczestnicy, warsztaty okazały się niezwykle inspirujące i pozwoliły spojrzeć na proces udzielania zamówień publicznych w szerszej perspektywie. Okazało się, że aspektu społecznego nie można redukować wyłącznie do wspierania przedsiębiorczości społecznej. Aspekt społeczny to wszystkie działania mające na celu budowanie dobrobytu społeczności lokalnej – od polityki włączającej począwszy, poprzez troskę o środowisko i działalność charytatywną, aż do twardych danych ekonomicznych. Te ostatnie to na przykład godne wynagrodzenia dla pracowników zapewniające im minimum egzystencji. Uwzględnienie aspektu społecznego ma też bardziej finansowy wymiar. Doskonale przedstawiała to wielokrotnie przywoływana metafora parasola i lejka zachęcającą do dokładnej analizy tego, gdzie trafiają środki wydawane w ramach zamówień publicznych. Czy nasze wydatki przypominają bardziej parasol czy lejek? Na to pytanie nikt nie umiał odpowiedzieć. Analizę wydatkowania (tego, gdzie idą pieniądze) uczestnicy uznali za potrzebę najpilniejszą.

Uczestnicy zgodni byli również co do tego, że nie wszystkie rozwiązanie przedstawione przez gospodarzy są możliwe do wdrożenia na polskim gruncie, chociaż polska Ustawa Prawo Zamówień Publicznych przewiduje kryteria poza cenowe, dlatego warto przemyśleć, nad tym, jak wpisać w nie wartości społeczne.  Zdecydowanie warto zbierać doświadczenia i dobre praktyki w tym obszarze. Warto też pamiętać, że istnieje cała pula zamówień, których wysokość nie przekracza 30 tys. euro (próg zamówień publicznych), co oznacza, że mogą one być realizowane w prostszym trybie. I dają okazję do przetestowanie rozwiązań angielskich i sprawdzenia, czy i jak sprawdzą się w Polsce. Nie da się ukryć, że przed nami i przed Anglikami stoją inne wyzwania: tamtejsze samorządy w dalszym ciągu walczą ze skutkami kryzysu z 2008 roku, a w najbliższej perspektywie mają Brexit. Polskie władze samorządowe mają znacznie większe możliwości kształtowania samodzielnej polityki, a największe obecnie wyzwanie wydaje się stanowić raczej brak rąk do pracy niż ich nadmiar. Jak zauważył jednak jeden z uczestników,: Anglicy najpierw wymyślili globalizację, teraz zwracają się ku lokalności. Powinniśmy uczyć się na ich błędach i skorzystać z okazji, żeby zwrócić się do lokalności już teraz.

Warsztaty Wymiany Doświadczeń w Manchesterze trwały w dniach 26.02.2018 – 02.03.2018 r. Zostały zorganizowane przez Stowarzyszenie Na Rzecz Spółdzielni Socjalnych z Poznania w ramach Wielkopolskiego Ośrodka Ekonomii Społecznej. Partnerem angielskim było Centre for Local Economisc Strategies, niezależny think tank wspierający samorządy w we wdrażaniu społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych. W warsztatach wzięło udział blisko dwudziestu przedstawicieli wielkopolskich urzędników samorządowych zajmujących się na co dzień zamówieniami publicznymi.